Kilka lat temu nasz klient uległ tragicznemu wypadkowi. Żona wraz z trójką dzieci znalazła się w sytuacji, w której konieczne było kontunuowanie przynoszącej wielemilionów złotych rocznie działalności gospodarczej. Sprawę uprawnień udało się załatwić praktycznie od ręki, dzięki rozwiązaniu w postaci zarządu sukcesyjnego.
Przez wiele lat w polskim systemie prawnym kwestia kontynuacji działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy nie zostało unormowana, co powodowało nieraz ogrom różnych komplikacji. Niniejsza sytuacja została jednak dostrzeżona przez ustawodawcę, który wprowadził nowe rozwiązanie w postaci zarządu sukcesyjnego.
Dzięki temu przedsiębiorstwo zmarłego właściciela może być nadal sprawnie i bezpiecznie prowadzone, na warunkach obowiązujących przed jego śmiercią.
Kim jest zarządca sukcesyjny?
Zarząd sukcesyjny to forma przejściowego kierowania firmą po śmierci przedsiębiorcy.
Do czasu zakończenia postępowania spadkowego po zmarłym przedsiębiorcy, zarządca gwarantuje ciągłość działalności gospodarczej, zabezpieczy wszelkie interesy majątkowe, a także zaspokoi wymagalne roszczenia, które wynikały z wcześniejszych zobowiązań. Oznacza to, że działalność będzie kontynuowana, zawarte umowy wykonane, a firma może nadal zarabiać. Wynika to z jego szerokiego spectrum uprawnień polegających na możliwości prowadzenia przedsiębiorstwa spadku oraz umocowaniu do wszelkich czynności sądowych i pozasądowych dotyczących przedsiębiorstwa.
Pamiętać jednak należy, że we wszystkich czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda wszystkich spadkobierców przedsiębiorcy, a w przypadku ich braku, konieczna jest zgoda Sądu.
Co istotne, zarządza sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku. Może on pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Uprawniony jest także do udziału w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowoadministracyjnych.
Czas pełnienia niniejszej funkcji jest ograniczony, ponieważ co do zasady wygasa z upływem dwóch lat od śmierci przedsiębiorcy, bądź z ważnych przyczyn może zostać przez Sąd wydłużony na czas nie dłuższy niż pięć lat od zgonu przedsiębiorcy.
Mając na uwadze wielość kompetencji, przysługujących zarządcy sukcesyjnemu, uznać należy że jego rola w prowadzeniu przedsiębiorstwa jest niezwykle istotna, w szczególności kiedy mamy do czynienia z szeregiem zawiłości prawnych i majątkowych związanych z działalnością gospodarczą.
Jak to zrobić?
W świetle obowiązujących przepisów prawa zarządca sukcesyjny może być powołany przez przedsiębiorcę już za jego życia, bądź po jego śmierci, przez m.in. małżonka albo spadkobierców ustawowych. Wyznaczona osoba nie ma obowiązku legitymować się szczególnymi uprawnieniami, czy kompetencjami, jednak musi ona wyrazić zgodę na przyjęcie funkcji, a także posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Ponadto, nie może być wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Ustanowienie zarządcy odbywa się u notariusza i często jest poprzedzona konsultacją z prawnikiem w zakresie uprawnień zarządcy.
Czy warto działać?
Budowane firmy wymaga wielu lat poświęceń i ogromnego zaangażowania. Jeżeli chcemy, aby nasz dorobek nie poszedł w zapomnienie, a nasi bliscy byli zabezpieczeni finansowo, ustanowienie zarzadcy sukcesyjnego zdaje się rozwiązaniem naturalnym i oczywistym.
Damian Labuda
Aplikant radcowski
Źródło: Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw ( Dz.U. z 2021 r., poz. 170 t.j.).
